Je ziet dat iemand zich niet fijn voelt en wil graag helpen. Maar wat kan je doen? Je vindt hier tips over hoe je hier het beste mee om kan gaan.
Wanneer iemand van wie je houdt psychische klachten heeft, is dit niet alleen moeilijk voor die persoon zelf, maar ook voor jou. Het doet je pijn om te zien dat iemand zich niet goed voelt, en het is frustrerend dat je soms niet weet wat je kunt doen. Psychische klachten kunnen veel invloed hebben op de omgeving van die persoon. Het beïnvloedt de relaties onderling, bijvoorbeeld binnen een gezin of tussen partners. Het draait vaker om degene met de psychische klachten dan om jou of om anderen in je gezin. Dit kan spanningen met zich meebrengen, ook jij kunt hierdoor opraken. Hieronder vind je een aantal tips hoe je er het beste mee kunt omgaan:
Maak het bespreekbaar
Aan de buitenkant zie je vaak niet dat iemand psychische klachten heeft. Voor de omgeving is het daarom soms moeilijk te herkennen. Ook als het duidelijk is dat de ander problemen heeft, kan het praten daarover moeilijk zijn. Wanneer je vermoedt dat je naaste last heeft van psychische klachten, is het raadzaam dit bespreekbaar te maken. Het kan diegene al enorm opluchten door jou gezien en gehoord te worden. De timing van het bespreekbaar maken is hierbij wel belangrijk. Iemand aanspreken op zijn gameverslaving terwijl hij zit te gamen, heeft weinig kans van slagen. Dit geldt ook voor het beginnen van een gesprek tijdens het eten, wanneer je denkt dat er sprake is van een eetstoornis. Het is dus belangrijk dit op een rustig moment te doen, wanneer diegene meer toegankelijk is voor een gesprek. Praat vanuit jezelf, hoe jij zelf die ander ervaart of hoe jij zelf dingen lijkt op te merken bij de ander. Tegen de ander zeggen dat hij of zij ‘iets heeft’, stuit namelijk ook vaak op weerstand. Je kunt beter het gesprek openhouden. ‘Je bent depressief‘ kun je beter veranderen in ‘Ik zie dat je soms wat somber bent, klopt dat? Hoe gaat het met je?’ Zo geef je de ander de ruimte om er zelf wat meer over te vertellen, om erachter te komen wat er aan de hand is.
Geef steun en aandacht
Luister naar je naaste. Laat weten dat je er voor hem of haar bent. Toon begrip en kom niet meteen met adviezen. Probeer je naaste er niet van te overtuigen dat zijn of haar klacht overdreven is. Vraag wat je kunt doen om te helpen. Zorg voor ontspanning en afleiding door samen leuke dingen te doen. Bij angst kun je het beste niet te ver meegaan met de angst, maar je naaste stimuleren deel te blijven nemen aan sociale activiteiten. Maar wees ook geduldig. Zo helpen sport en bewegen bij depressiviteit, maar twee keer per week naar de sportschool is te veel gevraagd. Maak bijvoorbeeld samen een korte wandeling en probeer die de volgende keer net iets langer te maken. Wanneer de klachten te maken hebben met een verslaving is het raadzaam dit niet in stand te houden door drank of drugs aan te bieden of geld te lenen. Accepteer ook geen gedrag dat de verslaving onderhoudt, zoals liegen.
Zorg voor voldoende informatie
Zoek naar informatie over de klacht waar je naaste last van heeft. Probeer te begrijpen wat je kind, partner of familielid ervaart. Een psycholoog kan psycho-educatie geven. Dit houdt in dat je achtergrondinformatie en praktische adviezen krijgt. Dat kan individueel, als gezin, samen met je partner of in een groep met andere naasten.
Zoek professionele hulp
Stimuleer uw naaste om psychologische hulp te zoeken. Mensen zoeken meestal pas hulp als er sprake is van onoverkomelijke problemen, zoals iemand met vliegangst die voor zijn of haar werk vaak naar het buitenland moet. Mensen met een depressie zien een behandeling somber in en iemand met paniekaanvallen zoekt alleen medische hulp, bijvoorbeeld omdat ze bang zijn een hartaanval te krijgen. Voor psychologische hulp zijn ze vaak moeilijker te motiveren. Probeer je naaste niet meteen een (langdurige) behandeling aan te praten. ‘Het kan toch geen kwaad om eens met een psycholoog te gaan praten’ maakt het makkelijker om de eerste stap te zetten. Het is ook mogelijk samen een psycholoog te bezoeken. Een vorm van behandeling waarbij je als naaste meer betrokken wordt is systeemtherapie. Als je naaste echt geen hulp wil, kan een psycholoog je helpen om na te gaan wat je het beste kunt doen.
Blijf goed voor jezelf zorgen
Het kan zwaar zijn om iemand met een psychische klacht te ondersteunen. Het valt niet mee om te zien dat je naaste het soms moeilijk heeft. En als partner zul je wellicht veel taken moeten overnemen. Neem ook tijd voor jezelf en zorg voor de nodige ontspanning. Let erop dat je niet overbelast raakt. Geef je grenzen aan en durf ook eens ‘nee’ te zeggen. Zoek zo nodig professionele hulp voor jezelf als het je soms allemaal te veel wordt. Dit kan opluchten en ruimte geven weer met moed verder te gaan.
Zoek contact met lotgenoten
Naasten Centraal is een stichting die zich inzet voor naasten van mensen met psychische problemen. Er zijn gespreksgroepen voor naasten, maar ook voor kinderen van ouders met psychische problemen (KOPP). De Angst, Dwang en Fobie Stichting (ADF) is een vereniging voor mensen met angsten of fobieën en hun naasten. Zij organiseert ook lotgenotengroepen voor naasten.
Gedachten aan zelfmoord? Praat erover en zoek hulp
Je naaste kan zelfmoordgedachten hebben. Veel mensen schamen zich hiervoor en spreken ze daarom niet uit. Misschien wil je het onderwerp vermijden om je naaste ‘niet op gedachten te brengen’. Toch is het echt beter ernaar te vragen, óók of ze al concrete plannen hebben. Laat hen vertellen wat er in hen omgaat, zonder een oordeel te vellen. Het is al een hele stap vooruit om er met een iemand over te kunnen praten. Psychologen kunnen inschatten of er sprake is van acuut gevaar. Je kunt ze een telefoonnummer of chatadres geven voor het geval je naaste serieus denkt aan zelfdoding. Wanneer het ze echt te veel wordt, kunnen zij anoniem een gesprek aangaan of anoniem chatten: 0800-0113/ chat.
