Wat is insomnia in het kort?
- Insomnia (slapeloosheid) is een slaap-waakstoornis waarbij iemand veel moeite heeft met in- en doorslapen
- Er is sprake van insomnia als er minstens 3 nachten per week, 3 maanden lang, sprake is van één van de volgende kenmerken
- Moeite met inslapen
- Moeite met doorslapen: vaak wakker worden of niet meer kunnen slapen na tussentijds wakker worden
- Vroeg in de ochtend wakker worden en niet verder kunnen slapen
- Ook moet de persoon last ondervinden in het dagelijks functioneren
- 1 op de 3 mensen heeft wel eens last van slapeloosheid, bij 1 op de 10 is sprake van een insomnia
- Bij hypersomnia is het tegenoverstelde aan de hand: dan is er sprake van extreme slaperigheid, ondanks genoeg uren slaap
Wat is insomnia?
Insomnia (slapeloosheid) is een slaap-waakstoornis waarbij iemand veel moeite heeft met in- en doorslapen. Bij hypersomnia is het tegenoverstelde aan de hand: dan is er sprake van extreme slaperigheid, ondanks genoeg uren slaap.
Door slapeloosheid voelt iemand zich zelden tevreden over zijn slaap. Bij insomnia is het mogelijk dat de persoon moeilijk in slaap valt. Het kan ook zijn dat iemand niet goed kan doorslapen. Dat wil zeggen dat iemand één of meerdere keren per nacht wakker wordt en daarna moeite heeft om weer in slaap te komen. Ook te vroeg wakker worden en dan niet meer kunnen slapen komt voor. Vaak gaat het om een combinatie van deze klachten. Soms gaat dit samen met niet-verkwikkende slaap. Ook als iemand voldoende slaapt, voelt hij zich ’s ochtends niet uitgeslapen.
Er is pas sprake van een stoornis als de persoon lijdt onder deze klachten, of als de klachten leiden tot beperkingen in het functioneren. Mensen kunnen zich overdag minder goed concentreren of hebben problemen met hun geheugen. Veel mensen voelen zich ook moe en slaperig overdag. De stemming kan prikkelbaar of somber zijn.
Slapeloosheid kan er ook toe leiden dat mensen verkeerde slaapgewoontes krijgen. Sterk wisselende bedtijden of dutjes doen overdag kunnen het slaapritme verstoren. Soms raken mensen gespannen bij het idee dat ze weer niet goed zullen slapen. Deze spanning kan de klachten verergeren.
Wat zijn symptomen van insomnia?
Er is sprake van insomnia wanneer iemand vaak ontevreden is over de kwantiteit of de kwaliteit van de slaap. Met kwantiteit wordt de hoeveelheid slaap bedoeld. De persoon vindt zelf dat hij te weinig of niet goed slaapt. De persoon heeft minstens 3 nachten per week, 3 maanden lang, sprake van één van de volgende symptomen:
- Moeite met inslapen
- Moeite met doorslapen: vaak wakker worden ’s nachts of moeite met in slaap komen als de persoon tussentijds wakker wordt
- ’s Morgens vroeg wakker worden en niet meer verder kunnen slapen
Om te spreken van een slaapstoornis moet de persoon lijden onder zijn klachten of er beperkingen door ervaren in zijn dagelijks leven. Gedurende de drie maanden dat de persoon hier last van heeft, hij heeft wel voldoende gelegenheid gehad tot slapen. Daarnaast zijn de klachten niet te verklaren door een andere slaapstoornis of door lichamelijke problemen, zoals ademhalingsmoeilijkheden. Ze zijn ook niet het gevolg van het gebruik van middelen, zoals drugs of geneesmiddelen.
Hoe vaak komt insomnia voor?
Insomnia is de meest voorkomende slaapstoornis. Ongeveer een derde van de volwassenen heeft wel eens last van slapeloosheid. 10% tot 15% ondervindt daardoor beperkingen in het functioneren overdag. 6 tot 10% voldoet aan de criteria voor slapeloosheid als een stoornis. Dit laatste houdt in dat de klachten minstens drie nachten per week aanwezig zijn gedurende drie maanden.
Hoe wordt insomnia behandeld?
Een psycholoog kan een leefstijladvies geven met betrekking tot de slaapgewoonten, voeding en beweging. Omdat slaapstoornissen vaak voorkomen in combinatie met depressiviteit, angst, burn-out of cognitieve veranderingen, moet dit ook in het behandelplan worden opgenomen. Soms wordt slaapmedicatie voorgeschreven, met name benzodiazepines. Een nadeel is dat deze bepaalde klachten kunnen verergeren, zoals sufheid, vermoeidheid en problemen met de concentratie en het geheugen. Ze kunnen ook verslavend zijn.
Heb je last van slapeloosheid? Raadpleeg een psycholoog voor advies.
Hoe zit het precies met stoornissen beschreven in de DSM-5?
Wanneer jij verzekerde zorg krijgt (zorg die valt onder de basisverzekering) is een van de voorwaarden dat er een stoornis wordt vastgesteld. Alleen dan kan de zorg vergoed worden vanuit de basisverzekering. Alle psychiatrische stoornissen zijn verzameld in de DSM-5. De DSM-5 is het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen.
Een belangrijke kanttekening om bij de DSM-5 te maken is dat de stoornissen die hierin vermeld staan geen diagnoses zijn. De stoornis wordt beschreven aan de hand van een lijstje met symptomen. Voldoe je hieraan, dan 'heb' je deze stoornis. De stoornis of het label zegt alleen niets over hoe het komt dat je deze klachten ervaart. Het geeft geen verklaring.
Voldoe jij aan de kenmerken van een stoornis? Dan is die stoornis dus niet de reden dat je klachten hebt, maar slechts een beschrijving van jouw klachten. Wat dan het doel is van het gebruik van de DSM? Het helpt om klachten in duidelijk afgebakende categorieën te kunnen plaatsen. Zo weten we met elkaar iets beter waar we over spreken en hoe we klachten willen behandelen.
Wil jij meer lezen over de DSM-5 en hoe Psycholoog.nl hiermee omgaat? Klik dan hier.
