Wat is kleptomanie in het kort?
- Kleptomanie is een stoornis in de impulsbeheersing, waarbij iemand een onbedwingbare behoefte heeft om te stelen
- Iemand die herhaaldelijk de impuls om te stelen niet kan weerstaan wordt een kleptomaan genoemd
- Vlak voor het stelen heerst een toenemend gevoel van spanning
- Tijdens het stelen zijn er gevoelens van lust, voldoening of opluchting
- Het komt tussen de 0,3 en 0,6% van de mensen voor
- Vrouwen hebben drie keer vaker kleptomanie dan mannen
Wat is kleptomanie?
Kleptomanie is een stoornis in de impulsbeheersing, waarbij iemand de drang om te stelen niet kan weerstaan. Tegen de impuls om te stelen kan diegene zich niet verzetten. Iemand die dit gedrag vertoont wordt een kleptomaan genoemd. Vaak gaat het om winkeldiefstal. Voordat de diefstal gepleegd wordt, is sprake van een toenemend gevoel van spanning. Tijdens het stelen ervaren mensen met kleptomanie gevoelens van lust, voldoening of opluchting. Achteraf voelen zij zich vaak somber of schuldig over de diefstallen.
Een kleptomaan steelt niet omdat hij of zij die spullen nodig heeft of omdat ze veel waard zijn. Als iemand eten steelt uit armoede of dingen steelt om ze te verkopen, is dat geen kleptomanie. Mensen met kleptomanie kunnen zich de aanschaf best permitteren. Dat deze dingen weinig waarde hebben, blijkt ook uit het feit dat de gestolen spullen vaak weer weggegeven of weggegooid worden. Maar het komt ook wel eens voor dat iemand al deze dingen verzamelt of ze zelfs ongemerkt terug naar de winkel brengt.
Een kleptomaan vermijdt het stelen meestal als ze het risico lopen om direct gearresteerd te worden, bijvoorbeeld als er politieagent in de buurt is. Maar de diefstal is niet gepland en ze houden niet echt veel rekening met de kans om betrapt te worden. Er is ook geen hulp van of samenwerking met anderen.
Het stelen gebeurt niet uit boosheid of wraak. Het is geen uiting van wanen of hallucinaties. En het gedrag kan niet beter verklaard worden door een andere stoornis, zoals een normoverschrijdend-gedragsstoornis of een antisociale persoonlijkheid.
Deze stoornis in de impulsbeheersing begint in veel gevallen tijdens de adolescentie. Over de oorzaak ervan is echter nog weinig bekend. Mogelijk komt de obsessieve-compulsieve stoornis wel vaker voor bij familieleden van mensen met kleptomanie dan onder de algemene bevolking. Dit geldt ook voor het gebruik van middelen, waaronder alcoholverslaving.
Wat zijn symptomen van kleptomanie?
Er is sprake van kleptomanie als er wordt voldaan aan de volgende kenmerken:
- Een herhaaldelijk onvermogen zich te verzetten tegen de impuls om te stelen
- Deze spullen zijn niet nodig voor eigen gebruik of vanwege de geldelijke waarde ervan
- Een toenemend gevoel van spanning vlak voor het plegen van de diefstal
- Het stelen gebeurt niet als een uiting van boosheid of wraak
- Het is geen reactie op een waan of hallucinatie
- Het stelen kan niet beter worden verklaard door een andere psychische stoornis
Hoe vaak komt kleptomanie voor?
Bij 4 tot 24% van de mensen die worden gearresteerd voor winkeldiefstal is sprake van kleptomanie. In de algemene bevolking is deze impulsstoornis zeldzaam. Het komt tussen de 0,3 en 0,6% van de mensen voor. Vrouwen hebben de stoornis drie keer vaker dan mannen.
Hoe wordt kleptomanie behandeld?
Bij de behandeling van kleptomanie kan medicatie voorgeschreven worden die de impulsen kunnen beheersen. Ook wordt medicatie overwogen wanneer de stoornis samengaat met depressieve klachten. Psychologische behandelingen zijn: cognitieve gedragstherapie en denkbeeldige blootstelling aan de situatie.
Let op: behandeling van deze problematiek is niet mogelijk bij Psycholoog.nl. We adviseren je om hiervoor contact op te nemen met jouw huisarts.
Hoe zit het precies met stoornissen beschreven in de DSM-5?
Wanneer jij verzekerde zorg krijgt (zorg die valt onder de basisverzekering) is een van de voorwaarden dat er een stoornis wordt vastgesteld. Alleen dan kan de zorg vergoed worden vanuit de basisverzekering. Alle psychiatrische stoornissen zijn verzameld in de DSM-5. De DSM-5 is het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen.
Een belangrijke kanttekening om bij de DSM-5 te maken is dat de stoornissen die hierin vermeld staan geen diagnoses zijn. De stoornis wordt beschreven aan de hand van een lijstje met symptomen. Voldoe je hieraan, dan 'heb' je deze stoornis. De stoornis of het label zegt alleen niets over hoe het komt dat je deze klachten ervaart. Het geeft geen verklaring.
Voldoe jij aan de kenmerken van een stoornis? Dan is die stoornis dus niet de reden dat je klachten hebt, maar slechts een beschrijving van jouw klachten. Wat dan het doel is van het gebruik van de DSM? Het helpt om klachten in duidelijk afgebakende categorieën te kunnen plaatsen. Zo weten we met elkaar iets beter waar we over spreken en hoe we klachten willen behandelen.
Wil jij meer lezen over de DSM-5 en hoe Psycholoog.nl hiermee omgaat? Klik dan hier.
