Wat is een gezonde leefstijl?
Een gezonde leefstijl is best een breed begrip. Het gaat om een leefstijl die goed en bevorderend is voor je gezondheid. Hierbij gaat het niet alleen om gezonde voeding en voldoende beweging maar ook bijvoorbeeld om het beperken van ongezonde gewoonten en stress. Bij ongezonde gewoonten kun je denken aan roken en/of alcoholgebruik of te veel (ongezond) eten. Een gezonde leefstijl gaat zowel om je fysieke, mentale als sociale welzijn.
Waarom is een gezonde leefstijl belangrijk?
Een gezonde leefstijl geeft vele voordelen, zoals een verminderd risico op hart- en vaatziekten, obesitas en diabetes, psychische klachten en cognitieve stoornissen. Bovendien blijkt een gezonde leefstijl bij te dragen aan een betere kwaliteit van leven. Een gezonde leefstijl hangt vaak ook samen met een betere algemene gezondheid.
Hieronder zie je een aantal gewoonten die bevorderend zijn voor een gezonde leefstijl:
- Gezond en gevarieerd eten;
- Regelmatige lichaamsbeweging;
- Niet roken;
- Geen of in beperkte mate alcoholconsumptie;
- Gezond gewicht;
- Weinig stress en voldoende ontspanning;
- Voldoende en een regelmatig slaapritme;
- Goed mentaal welbevinden;
- Beperken van schermtijd (tv-kijken, mobiel gebruik etc.);
- Onderhoud van sociale contacten.
Hoe werk je aan een gezonde leefstijl?
Het kan best lastig zijn om ongezonde gewoonten te veranderen in betere, gezondere gewoonten. Dit heeft vaak veel tijd nodig en vergt enige discipline. Een aantal dingen zijn belangrijk wanneer je besluit om een gewoonte te veranderen. Het is bijvoorbeeld belangrijk dat je vertrouwen in jezelf hebt, dat je weet wanneer je neigt naar de gewoonte die je wilt veranderen en dat je een plan opstelt. Hierin is het bovendien belangrijk dat je niet te snel wilt en niet meteen te veel van jezelf verwacht. Ook kan het helpen om jezelf te belonen wanneer je je aan jouw plan houdt.
Gewoonten ontstaan doordat mensen op dezelfde manier voor een lange tijd op een cue reageren. Een cue is niks minder dan iets wat een reactie oproept. Jouw ochtendkoffie kan bijvoorbeeld een cue zijn om een sigaret op te steken. De hersenen hebben dit als een link opgeslagen. Vaak is zo'n link al zo automatisch dat je je niet bewust bent van het uitvoeren van gewoonten. Het is een soort programmering in je brein.
Dat brengt ons bij de vraag: hoe doorbreken we deze automatische link tussen cue en reactie? Hierbij is het belangrijk om de cue te herkennen die automatisch tot de negatieve gewoonte leidt. Je kunt door middel van registratie inzicht gaan krijgen in hoe vaak dit gedrag eigenlijk voorkomt. Misschien is er een patroon te herkennen in wanneer jouw reactie voornamelijk voorkomt.
Vervolgens ga je de reactie op de cue veranderen. In de psychologie noemen we dit stimulus-responspreventie. Ervaar je steeds cues om weer een kop koffie te pakken? Probeer dit dan bijvoorbeeld zoveel mogelijk te vervangen door een andere drank, zoals cafeïnevrije koffie of thee. Of loop elke keer dat je die neiging voelt een paar keer de trap op en af.
Daarnaast kunnen er ook veranderingen in de context worden aangebracht zodat de cue minder of niet aanwezig is. Hierbij spreken we van stimulus controle. Zeg je koffieapparaat bijvoorbeeld vaarwel, of spreek met jezelf af dat je nooit sigaretten in huis hebt. Je kunt ook een goede vriend of vriendin vragen jouw sigaretten te bewaren. Zo moet je altijd de drempel over om een sigaret te vragen en leg je een bepaalde mate van verantwoording af.
Laat je je toch verleiden? Dan kun je jezelf aanleren hier een consequentie aan te verbinden, ook wel responsconsequentie genoemd. Neem je toch die kop koffie, besluit dan bijvoorbeeld om hier een halfuur wandelen tegenover te zetten, of bedenk iets anders om het te compenseren.
Gewoontes zijn vaak hardnekkig. Wanneer je afgeleid, gestrest of vermoeid bent, zal je merken dat het direct veel lastiger is om niet of anders te reageren op cues. Je vervalt sneller in oude patronen. Desalniettemin is het bewust worden van de triggers tot slechte gewoonten altijd de eerste stap. Het veranderen van jouw gedrag is stap twee, en gaat onvermijdelijk tijd en moeite kosten.
