Wat is PMS in het kort?
- De premenstruele stemmingsstoornis kenmerkt zich door duidelijke en terugkerende stemmingswisselingen, prikkelbaarheid, somberheid en angstklachten in de week vóór de menstruatie
- Deze klachten komen (bijna) elke menstruatiecyclus voor
- Dit wordt ook wel het premenstrueel syndroom (PMS) genoemd
- PMS treedt op bij 2 tot 6% van de menstruerende vrouwen
Wat is PMS?
Bijna elke vrouw die menstrueert heeft hier maandelijks in meer of mindere mate last van. Velen hebben een keer buikpijn, hoofdpijn, of nachtelijke onrust. Naast deze lichamelijke klachten kunnen vrouwen zich ook sneller ‘down’ voelen, doordat ze minder energie hebben. Twee tot zes op de honderd vrouwen voelen zich echter zo slecht in de week vóór hun menstruatie, dat ze een aantal dagen per maand niet of nauwelijks goed kunnen functioneren.
Deze terugkerende symptomen kenmerken een serieuze aandoening: de premenstruele stemmingsstoornis, ook wel bekend als het premenstrueel syndroom (PMS). Hierbij is sprake van duidelijke stemmingswisselingen voorafgaand aan de menstruatie. Deze stemmingswisselingen keren (bijna) elke menstruatiecyclus terug. In de week vóór de menstruatie is de stemming dan duidelijk labiel, somber, angstig of prikkelbaar. Bij een labiele stemming kan iemand bijvoorbeeld zomaar ineens in huilen uitbarsten. Om te spreken van een stoornis of syndroom moet er echt herhaaldelijk sprake zijn van beperkingen in het dagelijks functioneren, bijvoorbeeld ziekteverzuim. De PMS klachten nemen af zodra de menstruatie eenmaal begonnen is, of kort daarna.
PMS gaat vaak ook samen met lichamelijke klachten, zoals gevoelige of gezwollen borsten, gewrichts- of spierpijn, een opgeblazen gevoel of gewichtstoename. Vrouwen zeggen vaak dat de klachten toenemen voorafgaand aan de menopauze. Na de menopauze verdwijnen ze meestal. Als een vrouw in de menopauze echter hormonen slikt kunnen de klachten weer terugkomen.
Wat zijn kenmerken van PMS?
Er is sprake van PMS wanneer er minstens vijf van de onderstaande symptomen aanwezig zijn in de week vóór de menstruatie, die afnemen tijdens de menstruatie, en die minimaal of verdwenen zijn in de week na de menstruatie: labiele stemming
- Duidelijk labiele stemming
- Duidelijke prikkelbaarheid of boosheid
- Duidelijk somber, gevoelens van hopeloosheid of minder zelfwaardering
- Duidelijke angst, spanning, onrust of opvliegendheid
Daarnaast is ook één van de volgende symptomen aanwezig om aan de vijf symptomen te voldoen:
- Verminderde interesse in gewone activiteiten
- Moeite met concentreren
- Duf, snel vermoeid zijn of een gebrek aan energie
- Duidelijke veranderingen in de eetlust, teveel eten of een sterk verlangen naar specifiek voedsel
- Teveel slapen of slapeloosheid
- Het gevoel overspoeld te worden door emoties of zichzelf niet in de hand hebben
- Lichamelijke klachten (opgezwollen borsten, gewrichts- of spierpijn, een opgeblazen gevoel of gewichtstoename)
Daarnaast moet er sprake zijn van beperkingen in het sociaal en/of beroepsmatig functioneren en bij sociale activiteiten.
Deze klachten zijn geen uiting van een andere psychologische aandoening zoals een depressie, paniekstoornis, of persoonlijkheidsstoornis.
Hoe vaak komt PMS voor?
De schattingen over het voorkomen van PMS variëren van 2 tot 6% van de menstruerende vrouwen. Er worden hogere cijfers gevonden als aan vrouwen gevraagd wordt of ze dit soort klachten hebben. Als de stemming in een dagboek bijgehouden wordt, blijkt dat de stemming echter minder schommelingen vertoont.
Hoe wordt PMS behandeld?
Omdat de klachten van voorbijgaande aard zijn, wordt vaak geen hulp gezocht. Een psychologische behandeling kan helpen om beter met de klachten om te gaan. Ondersteunende gesprekken en een leefstijladvies (voeding, slaap, beweging) kunnen verlichting bieden. Soms worden medicijnen voorgeschreven zoals de anticonceptiepil, het hormoonspiraaltje, of een medicijn tegen depressie.
Hoe zit het precies met stoornissen beschreven in de DSM-5?
Wanneer jij verzekerde zorg krijgt (zorg die valt onder de basisverzekering) is een van de voorwaarden dat er een stoornis wordt vastgesteld. Alleen dan kan de zorg vergoed worden vanuit de basisverzekering. Alle psychiatrische stoornissen zijn verzameld in de DSM-5. De DSM-5 is het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen.
Een belangrijke kanttekening om bij de DSM-5 te maken is dat de stoornissen die hierin vermeld staan geen diagnoses zijn. De stoornis wordt beschreven aan de hand van een lijstje met symptomen. Voldoe je hieraan, dan 'heb' je deze stoornis. De stoornis of het label zegt alleen niets over hoe het komt dat je deze klachten ervaart. Het geeft geen verklaring.
Voldoe jij aan de kenmerken van een stoornis? Dan is die stoornis dus niet de reden dat je klachten hebt, maar slechts een beschrijving van jouw klachten. Wat dan het doel is van het gebruik van de DSM? Het helpt om klachten in duidelijk afgebakende categorieën te kunnen plaatsen. Zo weten we met elkaar iets beter waar we over spreken en hoe we klachten willen behandelen.
Wil jij meer lezen over de DSM-5 en hoe Psycholoog.nl hiermee omgaat? Klik dan hier.
