Zwakbegaafdheid is geen stoornis of beperking, maar vergt wel wat extra aandacht in de behandelkamer. Het hebben van een lichte verstandelijke beperking (LVB) is makkelijker vast te stellen en vorm ook een risicofactor voor het ontwikkelen van psychische stoornissen. Het is daarom belangrijk dat zwakbegaafdheid of een lichte verstandelijke beperking (LVB) herkend wordt in de GGZ. Zo weten behandelaren met welke handvaten ze kunnen werken.
Kenmerken
Om het onderscheid te maken tussen LVB en zwakbegaafdheid, zetten we de kenmerken van beide op een rijtje.
Zwakbegaafdheid:
- Een IQ tussen de 70 en 85
- Problemen met leren of het uitvoeren van dagelijkse handelingen
- Achterblijven in de ontwikkeling
- Sterke stemmingswisselingen
- Voorkeur aan routine
Lichte verstandelijke beperking; de kenmerken van zwakbegaafdheid, en:
- Een IQ tussen de 50 en 70.
- Beperkingen in het aanpassingsvermogen: als iemand tekortkomt op basis van
wat de kalenderleeftijd stelt en wat er in de cultuur verwacht wordt.
Zowel zwakbegaafdheid als LVB zijn ook te herkennen aan gedragskenmerken in de behandelkamer. Denk hierbij aan het taalgebruik, het niet nakomen van afspraken of opgelegde opdrachten niet volledig begrijpen. Ook kan informatie over schoolopleidingen, diploma's en werk inzicht bieden om signalen te ontdekken.
Comorbiditeit
LVB of zwakbegaafdheid gaat vaak samen met psychische stoornissen. Het signaleren van deze psychische symptomen kan lastig zijn. Dit komt doordat mensen die zwakbegaafd zijn of een LVB hebben een beperkter ziektebesef hebben. Ze zullen minder snel hun eigen klachten herkennen, of moeilijk benoemen hoe lang/vaak ze er last van hebben. De juiste woorden vinden om klachten te benoemen kan daarbij ook lastig zijn.
Over het algemeen hebben patiënten behoefte aan een betrokkenheid in de beslissingen die over hun behandeling worden genomen. Maar, hierbij moet hen niet te veel of ingewikkelde keuzemogelijkheden voorgeschoteld worden.
Mensen die zwakbegaafd zijn of een LVB hebben in combinatie met een psychische stoornis worden hiervoor niet op een andere manier behandeld dan andere mensen. Wel moet er rekening worden gehouden met het cognitieve niveau van de patiënt. Zo kan het zijn dat het taalgebruik wordt aangepast en dat de behandeling in kleine stappen wordt aangeboden in plaats van in één keer. Vanuit de behandelaar is het belangrijk om te controleren bij de patiënt of deze de opdrachten en het plan begrijpt. patiënten met zwakbegaafdheid of een lichte verstandelijke beperking kunnen ook erg gebaat zijn bij begeleiding. Dit kan gaan om begeleiding voor alledaagse zaken, begeleiding ter ondersteuning van het behandeltraject of coaching.
Ben jij opzoek naar een online hulp bij psychische klachten? Dan kan je bij ons terecht. Lees hier meer over onze werkwijze. Plan een gratis adviesgesprek in of neem direct contact op met ons aanmeld- en adviesteam om de mogelijkheden te bespreken.
Meer blogs lezen? Klik dan hier.
Bronnen:
Douma, J. (2018). Jeugdigen en (jong) volwassenen met een licht verstandelijke beperking. Kenmerken en de gevolgen voor diagnostisch onderzoek en (gedrags) interventies. Utrecht: Landelijk Kenniscentrum LVB/Vereniging Orthopedagogische Behandelcentra.
Wieland, J., Aldenkamp, E., van den Brink, A. (2022). Zwakbegaafdheid. In: Behandeling van patiënten met een laag IQ in de GGZ. Bohn Stafleu van Loghum, Houten.
Casus | Persoonlijkheids-diagnostiek bij LVB - GZ-psychologie (gzpsychologie.nl)
