Herken je de volgende gedachten: "Kom op, dat kan ik beter", "Ik ben niet goed genoeg", "Ik kan dit niet"? Hoewel zulke gedachten soms kunnen dienen als een motivatie, kunnen ze ook destructief zijn. In deze blog duiken we dieper in op wat zelfkritiek precies is, wat de negatieve gevolgen ervan kunnen zijn en hoe je deze negatieve stem kunt ombuigen naar iets positiefs.
Wat is zelfkritiek?
Zelfkritiek een manier van jezelf beoordelen, vaak op een strenge en negatieve manier. Dit kan gaan over het bekritiseren van je uiterlijk of prestaties tot het voortdurend in twijfel trekken van je eigen waarde. Zelfkritiek kan ontstaan vanuit een overtuiging dat je niet goed genoeg bent, dat je fouten moet vermijden, of dat je altijd meer moet presteren. Vaak is deze innerlijke stem ontwikkeld door ervaringen uit het verleden, zoals kritiek van anderen, mislukte pogingen, of hoge verwachtingen van jezelf of je omgeving.
Hoewel reflectie op je eigen kunnen en doen ook belangrijk is voor persoonlijke groei, wordt zelfkritiek een probleem zodra het een onrealistisch of perfectionistisch beeld vraagt van jezelf. In plaats van te motiveren, kunnen deze gedachten dan juist mentale problemen veroorzaken.
Waar kan zelfkritiek toe leiden?
Zelfkritiek kan ernstige gevolgen hebben voor jouw mentale gezondheid. Hier zijn enkele manieren waarop zelfkritiek je kan beïnvloeden:
1. Vermindering van eigenwaarde
Een van de meest directe gevolgen van zelfkritiek is een lage zelfwaardering. Wanneer je constant tegen jezelf zegt dat je niet goed genoeg bent, ga je uiteindelijk geloven dat dit waar is. Dit kan leiden tot gevoelens van minderwaardigheid en een verminderd gevoel van eigenwaarde.
2. Angst en depressie
Zelfkritiek kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van angst- en depressieve stoornissen. Wanneer je jezelf voortdurend bekritiseert, bouw je een innerlijke omgeving op die vijandig en onaangenaam is. Dit kan leiden tot chronische stress, angst en uiteindelijk depressie.
3. Uitstelgedrag en perfectionisme
Zelfkritiek is vaak nauw verbonden met perfectionisme, de overtuiging dat niets wat je doet goed genoeg is tenzij het perfect is. Dit kan leiden tot uitstelgedrag, omdat de angst om te falen zo groot wordt dat je uiteindelijk helemaal niet meer handelt. In plaats van te streven naar vooruitgang, blijf je vastzitten in een vicieuze cirkel van zelftwijfel en inactiviteit.
Wat zijn manieren om zelfkritiek om te buigen?
Gelukkig zijn er manieren om zelfkritiek om te buigen naar positiefs. Hier zijn enkele strategieën die je kunt toepassen om de zelfkritische gedachten in je hoofd te verminderen:
- Herken de negatieve gedachten
Een belangrijke stap in het ombuigen van zelfkritiek is het bewust worden van je negatieve gedachten. Wanneer je merkt dat je jezelf bekritiseert, probeer dan de bron van deze gedachten te achterhalen. Zijn ze realistisch? Zijn ze gebaseerd op feiten of angsten? Door je negatieve gedachten uit te dagen, kun je ze beter relativeren en omvormen naar positievere overtuigingen.
- Behandel jezelf met compassie
Zelfcompassie houdt in dat je jezelf behandelt met dezelfde vriendelijkheid en begrip die je aan een goede vriend zou geven. Probeer jezelf te troosten en te bemoedigen in plaats van jezelf te bekritiseren. Wanneer je merkt dat je jezelf veroordeelt, vraag jezelf dan af: "Wat zou ik tegen een vriend zeggen die zich zo voelt?"
- Stel realistische verwachtingen
Vaak komt zelfkritiek voort uit onrealistische verwachtingen van jezelf of van anderen. Het is belangrijk om te onthouden dat niemand perfect is en dat fouten maken gezond is. Stel haalbare doelen en wees trots op je vooruitgang, hoe groot die ook is.
- Focus op je sterke punten
In plaats van je te richten op wat je verkeerd doet, probeer eens de aandacht te verleggen naar wat je goed doet. Maak een lijst van je sterke punten en prestaties, en pak deze lijst erbij wanneer je hoofd zich vult met zelfkritische gedachten.
- Zoek psychologische ondersteuning
Soms is het moeilijk om zelfkritiek alleen aan te pakken. Het kan nuttig zijn om hierover in gesprek te gaan met een psycholoog. Deze kan jou helpen om de zelfkritische gedachten die je hebt te ordenen en je een nieuw perspectief kan bieden. Ondersteuning van een professional kan je helpen om je minder eenzaam en meer begrepen te voelen.
Bij Psycholoog.nl kunnen wij jou hierbij ondersteunen. We bieden laagdrempelige psychische behandelingen, die je kan volgen vanuit het comfort van je eigen woning. Via een videobelverbinding ga je in gesprek met één van onze psychologen. Voor klachten die te maken hebben met zelfkritiek kan de behandeling een vorm aannemen van de 'acceptance and commitment therapy' (ACT). Lees hier meer over deze behandelvorm.
Bekijk hier wat Psycholoog.nl voor jou kan betekenen. Heb je vragen? Neem gerust contact op met ons aanmeldteam of plan vrijblijvend een gratis adviesgesprek in.
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
Bronnen;
Berenbrinker, C. J. (2017). Het modererend effect van zelfkritiek op de relatie tussen negatieve dagelijkse ervaringen en de geestelijke gezondheid.
Möllers, J. (2017). De effecten van compassie interventies op depressie, angst en welbevinden: een systematische review.
