Welke invloed hebben toxische ouders op onze ontwikkeling?

Wanneer we ouder we worden, veranderd de relatie met je ouders. Ook denk je meer na over opvoedstijlen van je ouders of eventuele fouten ze hebben gemaakt. Dit kan erg confronterend zijn. Dit kan je laten nadenken over je leven en je toekomst. Je ouders hebben hier ook veel invloed op. Je bent erg afhankelijk van je ouders om je te verzorgen. De familie waar je in wordt geboren heeft ook veel invloed op je toekomst, je normen en waarden en je trauma ervaringen. 

Soorten opvoedstijlen 

Elke ouder heeft verschillende voorkeuren als het gaat om het opvoeden van kinderen. Een opvoedstijl is een combinatie van gedachten en gedragingen waarvan de ouder vindt dat het belangrijk is voor het opbrengen van een kind. Dit wordt gevormd door hun eigen opvoeding, de omgeving waar ze in leven en de tijd waarin we leven. 

 Toch zijn er 4 globale kenmerken van een opvoedstijl te herkennen:  

• Ontvankelijk versus niet ontvankelijk: dit heeft te maken met of een ouder wil inspelen op de behoeftes van het kind op een ondersteunende en accepterende manier.  
• Veeleisend versus niet veeleisend: dit heeft te maken met de hoeveelheid regels die een ouder opstelt voor het kind. Hoe streng zijn ze en welke verwachtingen hebben ze van het kind.  

Naast deze vier kenmerken, zijn er ook 4 opvoedstijlen die we onderscheiden: 

• Autoritair: De ouders is veeleisend en niet ontvankelijk. Kinderen voelen vaak niet dat ze geliefd zijn. De ouder stelt veel regels op, maar luistert niet naar het kind.  
• Gezaghebbend: de ouder stelt regels op met consequenties, maar luistert wel naar de mening van het kind. Er is wel duidelijke lijn tussen ouder/kind. Deze opvoedstijl is het meest gezond en effectief.  
• Nalatig: De ouder is niet betrokken. De ouder wil niets van het kind, maar geeft ook niets aan het kind. Ze hebben geen verwachtingen, geen grenzen, en geen consequenties.  Dit kan komen door verslaving of financiële problemen. Er is geen liefdevolle relatie tussen ouder en kind. Dit kan erg schadelijk zijn voor het kind.  
• Tolerant: de ouder is heel liefdevol, maar willen geen grenzen en regels stellen en geen conflict met kind. Kind kan grenzen later niet goed zien.  

Er zijn er nog veel meer opvoedstijlen, maar dit zijn de meest voorkomende. De opvoedstijl nalatigheid komt het dichtst in de buurt van de opvoedstijl die een toxische ouder eropna zou houden.  

Wat is een toxische ouder? 

Een toxische opvoeding wordt gekenmerkt doordat je emotionele, fysieke, mentale behoeftes worden niet vervult. Dit kan trauma als gevolg hebben. Vaak denken we dat trauma iets heel groots moet zijn, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. Een onstabiele opvoeding kan genoeg zijn om trauma te creëren.  

Dit kan resulteren in het feit dat het kind de ouder niet kan vertrouwen, als de ouder de behoeftes van het kind niet vervult. Soms kunnen kinderen van deze ouders dit niet zien op het moment dat het gebeurt. Dit besef komt pas later in het leven.  

Een voorbeeld van een toxische ouder is een narcistische ouder. Iemand met narcisme vindt zichzelf erg belangrijk, en heeft lage levels van empathie. Wanneer deze mensen kinderen krijgen, verliezen ze interesse in het kind. Het kind geeft ze namelijk niet de aandacht die ze zouden willen hebben. Het kan ook zo zijn dat ze erg controlerend over het kind worden en willen het kind gebruiken voor hun eigen status.  Wanneer de kinderen volwassen worden kunnen ze zich schamen voor de ouder of niet belangrijk genoeg voelen of ze voelen zich verantwoordelijk voor het gedrag van de ouder. Dit kan fysiek, mentaal of verbaal zijn. Dit gebeurt niet altijd als narcistische mensen kinderen krijgen. 

De invloed op je ontwikkeling 

Het hebben van toxische ouders kan invloed hebben op de relaties die je hebt, je werk en het pad dat je kiest in de toekomst. Enkele andere gevolgen van het hebben van toxische ouders zijn: 

• Kinderen van toxische ouders hebben later een grotere kans op depressie. Dit kan komen door het feit dat de kinderen geen liefde en empathie hebben ervaren vanuit de ouders.  
• Je kunt te maken krijgen met chronische stress of andere gezondheidsproblemen, omdat je vroeger ook een langere tijd gestrest bent geweest.  
• Je kunt moeite hebben met grenzen aangeven: wanneer je dit vroeger niet zelf hebt geleerd. 
• Het heeft ook gevolgen voor het kiezen van romantische partners. Je zoekt een partner op basis wat je mist. Het kan zijn dat je hierdoor afhankelijk wordt van je partner. Een andere mogelijkheid is dat je een partner kiest op basis van de kenmerken van je ouders.  

Het is niet per definitie zo dat als je een toxische opvoeding hebt gehad, je hier de rest van je leven door beïnvloed wordt. Je kunt bijvoorbeeld:  

• Rouwen wat je niet hebt gehad. Het is oké om eerst stil te staan bij welke gevoelens je hebt tegenover je ouders en bij wat je hebt gemist.  
• Grenzen stellen tussen jou en je ouders. Beslis wat jij nodig hebt en wat jij (niet) wil van je ouders. Dit kan je samen bespreken met een psycholoog.  

Herken jij je in de gevolgen van een opvoeding door toxische ouders en wil je hier graag over praten? Of heb je last van depressieve klachten of stress? Psycholoog.nl kan je helpen. Plan een adviesgesprek om te bespreken hoe Psycholoog.nl jou kan helpen! Of neem direct contact op met ons aanmeldteam!