ADHD is misschien wel een van de bekendste DSM-5 classificaties die er bestaat. Er is ook al veel onderzoek naar verricht. Toch zijn er nog veel misvattingen omtrent de stoornis. Laura Batstra, hoogleraar orthopedagogiek, geeft hier in haar boek ADHD: Macht en Misverstanden een overzicht van. In deze blog lees je er meer over!
De classificatie ADHD
De classificatie ADHD kan worden gesteld als iemand voldoet aan een aantal criteria die betrekking hebben op aandachtsproblemen, impulsiviteit en hyperactiviteit. Hierbij kun je denken aan het criteria als ‘heeft vaak moeite met aandacht bij taken of spel houden’ en ‘heeft vaak moeite met het wachten op de beurt’. Deze criteria moeten voorkomen op twee of meer terreinen (school en thuis bijvoorbeeld) en moeten het dagelijks functioneren verstoren.
Of iemand de classificatie krijgt, is afhankelijk van de context en ook van de diagnosticus, schrijft Batstra. Zoals je in de voorbeeld criteria kan zien wordt het woordje 'vaak’ gebruikt. Dit is een subjectieve kwalificatie die verschillend geïnterpreteerd kan worden.
Misverstanden over ADHD
Ondanks dat er veel onderzoek is gedaan naar ADHD, zijn er nog steeds veel misvattingen over de classificatie. Hieronder lees je enkele voorbeelden die Batstra in haar boek beschrijft:
- ADHD veroorzaakt hyperactiviteit, impulsiviteit en concentratieproblemen. Dit noemen we ook wel een cirkelredenering. Het is alsof je zegt dat iemand druk is omdat hij druk is. ADHD is de naam die we hebben gegeven aan druk en impulsief gedrag. Maar ADHD is geen oorzaak.
- ADHD heeft altijd al bestaan. De term ADD is in 1980 voor het eerst opgenomen in de DSM. Hiervoor was het dus geen stoornis. Het is goed om te weten dat de DSM wordt samengesteld door professionals die op basis van klinische praktijkervaring samen beslissen wat wel een stoornis is en wat niet.
- Je wordt geboren met ADHD. De stoornis kan veel verschillende oorzaken hebben, maar een baby kan onmogelijk al voldoen aan de criteria ADHD. Wel kun je geboren worden met een aanleg voor rusteloosheid en concentratieproblemen. Genetische aanleg speelt dus wel een rol.
- De hersenen van mensen met ADHD zien er anders uit. Er is een onderzoek geweest aan de Radboud Universiteit waarin werd verkondigd dat de hersenen van mensen met ADHD kleiner zouden zijn. Echter was dit verschil verwaarloosbaar, er zat 95% overlap tussen de controlegroep en de mensen met ADHD. Daarnaast kun je nooit groepsresultaten generaliseren naar een individu.
- ADHD is het gevolg van een tekort aan een stofje in de hersenen. Zoals eerder besproken wordt door een bepaalde groep mensen besloten wat een stoornis is en wat niet. ADHD is een classificatie en geen oorzaak van klachten. Het is daardoor niet mogelijk dat een stofje in het brein de oorzaak is van ADHD.
Een belangrijke kanttekening hierbij is dat aandachts- en concentratieproblemen natuurlijk wél echt bestaan en mensen ontzettend kunnen belemmeren in hun functioneren. Het is echter niet zo dat dit wordt veroorzaakt door een classificatie. Een beschrijving van klachten kan namelijk nooit ook een verklaring voor die klachten zijn.
Diagnose
Zoals je wellicht al hebt opgemerkt, wordt ADHD aan het begin van deze blog niet aangeduid met diagnose, maar met classificatie. Er zit namelijk een verschil tussen deze twee begrippen. Classificeren is het geven van een naam aan een verzameling symptomen. Diagnosticeren is het vinden van de meest waarschijnlijke verklaring voor deze symptomen. De stoornissen die beschreven staan in de DSM-5 zijn classificaties, ze geven dus geen verklaring voor het gedrag, maar maken het wel mogelijk om klachten in categorieën te plaatsen. Dat geeft overzicht.
Diagnoses kunnen soms helpend zijn, maar als er te snel een diagnose wordt gesteld zonder duidelijk doel, kan dit negatieve effecten hebben. Het kan zorgen voor een stigma. Daarnaast kan de stoornis worden verweven met iemands identiteit (‘ik ben depressief’, in plaats van ‘ik heb een depressie’). Het is daarom belangrijk om zorgvuldig om te gaan met diagnoses.
Bij Psycholoog.nl kiezen we er bewust voor om niet te werken met DSM-classificaties. Wij zijn van mening dat een label in de meeste gevallen niet bijdraagt aan een herstel. Daarnaast staat het soms een open gesprek in de weg. We kijken naar jouw klachten en behoeftes en vormen zo, samen met jou, een passend traject.
Je kunt vrijblijvend contact met ons opnemen. Dit kan door middel van het inplannen van een adviesgesprek of door direct contact op te nemen met ons.
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
Meer lezen over de DSM-5 en het nut van psychische labels? Klik hier!
Bronnen:
Batstra, L. (2023). ADHD: Macht en Misverstanden.
