In de vorige blogs hebben we het gehad over negatieve patronen en coping strategieën en hoe deze kunnen ontstaan in de kindertijd. Soms kan dit nog steeds effect op je hebben als volwassene en kun je soms terugvallen in deze patronen. Dit noemen we ook wel oudermodi. Heb je de vorige blogs gemist? Lees dan eerst Deel 1 en Deel 2.
De oudermodi zijn onder te verdelen in de schuld indicerende oudermodus, de veeleisende oudermodus, de straffende oudermodus en de gezonde volwassene.
De schuld indicerende oudermodus
Deze modus wordt gekenmerkt door het gevoel dat we falen of tekortschieten in onze verantwoordelijkheden, dat we niet genoeg doen of dat we anderen tot last zijn. Dit kan leiden tot gevoelens van schaamte, schuld en ontoereikendheid.
De schuldindicerende ouder modus ontstaat meestal in de kindertijd als reactie op ouders die kritisch, streng of afkeurend waren. Kinderen kunnen de boodschap krijgen dat ze nooit goed genoeg zijn of dat ze altijd meer moeten doen om waardering en goedkeuring te verdienen. Deze boodschappen kunnen in de volwassenheid leiden tot een innerlijke stem die ons voortdurend bekritiseert en ons het gevoel geeft dat we tekortschieten.
Wanneer we in de schuldindicerende ouder modus zijn, kunnen we onszelf bekritiseren en straffen voor fouten en tekortkomingen. We kunnen ons ook verantwoordelijk voelen voor de problemen van anderen en denken dat we meer hadden moeten doen om hen te helpen.
De veeleisende oudermodus
De veeleisende oudermodus wordt gekenmerkt door het gevoel dat we voortdurend moeten voldoen aan hoge normen en verwachtingen, dat we nooit goed genoeg zijn en dat we ons voortdurend moeten inspannen om te presteren en te slagen.
De veeleisende ouder modus ontstaat meestal in de kindertijd als reactie op een omgeving die hoge verwachtingen had en prestaties en succes hoog waardeerde. Kinderen kunnen de boodschap krijgen dat hun waarde afhankelijk is van hun prestaties en dat ze alleen waardevol zijn als ze succesvol zijn. Deze boodschappen kunnen in de volwassenheid leiden tot een innerlijke stem die ons voortdurend onder druk zet om te presteren en te slagen.
Straffende oudermodus
De straffende oudermodus is een negatieve interne toestand die wordt gekenmerkt door strenge zelfkritiek, zelfstraffing en het opleggen van hoge eisen aan jezelf. Deze modus kan ontstaan als gevolg van ervaringen in de kindertijd, zoals het opgroeien in een gezin waarin hoge eisen werden gesteld en fysieke of verbale straffen werden gebruikt om gedrag te corrigeren. Het kan ook ontstaan uit het internaliseren van de verwachtingen van onze ouders of de samenleving dat we ons aan bepaalde regels en normen moeten houden, en dat afwijkingen daarvan bestraft moeten worden.
Wanneer de straffende oudermodus actief is, kan dit leiden tot negatieve gevoelens zoals schaamte, schuldgevoelens, angst en een laag zelfbeeld. Het kan er ook toe leiden dat je jezelf overbelast en uitput door voortdurend te proberen perfect te zijn en hoge normen te handhaven. Ook kan het voorkomen dat je jezelf probeert te straffen door jezelf pijn te doen of jezelf te onthouden van leuke dingen omdat je denkt dat je dat niet verdient.
De gezonde volwassene
De gezonde volwassene modus is een term die wordt gebruikt in de psychologie en psychotherapie om een bepaalde staat van mentale volwassenheid en gezondheid te beschrijven. Het verwijst naar een manier van denken, voelen en handelen die gebaseerd is op zelfbewustzijn, zelfvertrouwen, verantwoordelijkheid, empathie en respect voor anderen. Als je in deze modus zit ben je in balans, voel je je zelfverzekerd en heb je controle over je emoties.
Het ontwikkelen van een gezonde volwassene modus kan een belangrijk doel zijn in schematherapie, omdat het kan helpen bij het verbeteren van relaties, het verminderen van stress en het bevorderen van persoonlijke groei. Het kan ook helpen bij het verminderen van psychische klachten, zoals angst en depressie, en bij het verbeteren van de algehele geestelijke gezondheid en welzijn.
Schematherapie deel 4
In de volgende blog gaan we verder in op hoe je disfunctionele patronen en ongewenste modi kunt tegengaan en je gezonde volwassene kunt versterken. Klik hier om deze blog te lezen.
Heb je vragen over of schematherapie de juiste optie is voor jou en wil je hier graag advies bij? Psycholoog.nl kan je hierbij helpen. Neem contact met ons op of plan een gratis adviesgespek in. Wij denken graag met je mee.
