Als kind had je vroeger de behoefte aan genoeg ruimte en tijd om te spelen en zorgeloos plezier te hebben. Als hier geen ruimte voor was, dan kan het zijn dat je hier nu last van hebt. Je bent bijvoorbeeld erg prestatiegericht en vindt het moeilijk om emotie te uiten. Dit sluit aan bij het schemadomein: overmatige waakzaamheid en inhibitie.
Schemadomeinen komen voort uit de schematherapie. Deze therapie is aan het eind van de 20ste eeuw ontwikkeld door Jeffery Young en is een zijtak van de cognitieve gedragstherapie. Schematherapie bestaat uit 18 schema's die verdeeld zijn over 5 schemadomeinen: onverbondenheid en afwijzing, verzwakte autonomie en verzwakte prestatie, verzwakte grenzen, gerichtheid op de ander en overmatige waakzaamheid en inhibitie. In deze blog bespreken we het schemadomein: overmatige waakzaamheid en inhibitie.
De schema's die horen bij dit schemadomein ontstaan vaak wanneer er in de kindertijd geen ruimte was voor plezier, spel en spontaniteit. Ouders waren bijvoorbeeld erg prestatiegericht, hard of rigide. Goede prestaties werden beloond, en uitdrukkingen van emotionele behoeftes werden bestraft.
Welke schemadomeinen horen bij dit schema?
Negativiteit en pessimisme
Mensen met dit schema leggen altijd meer nadruk op het slechte of het problematische. Positieve punten worden vaak genegeerd. Deze mensen zijn erg bang om fouten te maken of te falen. Beslissingen nemen is dan ook lastig.
Emotionele geremdheid
Mensen met dit schema remmen zichzelf in het uiten van gevoelens, bijvoorbeeld als je boos of verdrietig bent. Maar ook gevoelens van intimiteit en plezier kunnen worden onderdrukt. Reden hiervoor is de angst dat het gedrag wordt afgekeurd en gevoel van schaamte over je emoties.
Naast eigen gevoelens kunnen ook gesprekken over eigen kwetsbaarheid worden vermeden en afgekeurd door jezelf. Mensen met dit schema leggen de nadruk op de ratio, zodat gevoelens van angst en spanning niet worden toegelaten. Dit laat soms een beheerste en rigide indruk achter.
Meedogenloze strenge normen/hoge eisen
Je voelt een hoge druk om doelen te bereiken en overal de beste in te zijn. Tegelijkertijd heb je constant het gevoel dat je niet goed genoeg bent. Je bent erg kritisch tegenover jezelf en anderen. Ontspannen is moeilijk, omdat je altijd bezig bent met zaken waar je zelf weinig controle over hebt. Het motto van deze mensen is: het kan altijd beter, en het is nooit goed genoeg.
Bestraffende houding
Mensen met dit schema vinden dat, als iemand een fout maakt, diegene streng gestraft moet worden. Ze zijn ongeduldig, intolerant en niet vergevingsgezind.
Hoe ontstaan deze schema's?
Emotionele geremdheid kan bijvoorbeeld ontstaan wanneer je vroeger het idee hebt gekregen dat het uiten van emoties ervoor zou kunnen zorgen dat je de liefde van je ouders zou verliezen. Het kan ook een culturele oorzaak hebben, bijvoorbeeld wanneer het uiten van emoties als een hoogstaand doel wordt gezien.
Meedogenloze normen en hoge eisen kunnen bijvoorbeeld ontstaan wanneer je prestatie vroeger het belangrijkst was. Als dit niet zo was, werd er (publiekelijk) kritiek geuit.
Het begrijpen van deze schema’s is een belangrijke stap in het aanpakken van emotionele problemen en het verbeteren van relaties. Het kan nuttig zijn om met een therapeut te werken om deze schema’s te identificeren en te leren hoe je ermee kun omgaan. Wil je hier meer informatie over? Neem contact op met ons aanmeldteam of plan een gratis adviesgesprek in!
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht
Wil je meer informatie over schematherapie
