Stel je eens voor: je hebt een slechte dag gehad op het werk en je komt thuis. Je partner vraagt hoe je dag was, en voordat je het weet, barst je uit in een onverklaarbare woede-uitbarsting. Of misschien loop je op straat en ontmoet je iemand die je meteen niet mag, zonder enige duidelijke reden. Herkenbaar? Welkom bij de wereld van overdracht en tegenoverdracht. Lees in deze blog meer over wat dit is en hoe je er mee om kunt gaan!
Wat is overdracht?
Overdracht verwijst naar het onbewust overbrengen van gevoelens, emoties en ervaringen uit het verleden op mensen in het heden, meestal op anderen met wie we interactie hebben. Dit is een psychologische term oorspronkelijk bedacht door Sigmund Freud. Overdracht gevoelens kunnen positieve of negatieve gevoelens zijn die voortkomen uit eerdere relaties of ervaringen en die vervolgens geprojecteerd worden op anderen in de huidige context.
Positieve en negatieve overdracht
Er wordt onderscheid gemaakt tussen positieve en negatieve overdracht.
Positieve overdracht vindt plaats wanneer de gevoelens of emoties die worden overgedragen vanuit het verleden naar het heden, positief van aard zijn. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer iemand onbewust positieve gevoelens projecteert op een persoon in het heden, omdat die persoon hen doet denken aan iemand uit hun verleden die ze bewonderden of van wie ze hielden.
Negatieve overdracht daarentegen treedt op wanneer de overgedragen gevoelens of emoties vanuit het verleden naar het heden, negatief van aard zijn. Dit kan gebeuren wanneer iemand onbewust negatieve gevoelens projecteert op een persoon in het heden, omdat die persoon hen doet denken aan iemand uit hun verleden met wie ze een conflict hadden of die hen pijn heeft gedaan.
Verliefd op je therapeut?
De term overdracht is oorspronkelijk bedacht door psychotherapeut Sigmund Freud. Hij kwam er namelijk achter dat sommige cliënten hem beschouwden als een strenge vaderfiguur wanneer ze in het verleden waren afgewezen door hun eigen vader. Anderen werden verliefd op hem omdat ze in hem de liefdevolle vader zagen die ze misten. Oftewel: ze projecteerden onbewust hun gevoelens uit het verleden op hun therapeut in het heden.
Deze gevoelens kunnen echter ook andersom ontstaan, dit wordt tegenoverdracht genoemd. Tegenoverdracht verwijst naar de onbewuste reacties en gevoelens die een behandelaar ervaart ten opzichte van een cliënt, gebaseerd op hun eigen persoonlijke geschiedenis, emoties en ervaringen.
Dit zijn echter voorbeelden van overdracht en tegenoverdracht in een therapeutische context. Overdracht kan echter ook zeker plaatsvinden in alledaagse situaties.
Hoe herken je overdracht gevoelens in het dagelijks leven?
Overdracht doet zich vooral voor in relaties waar afhankelijkheid een factor is, zoals tussen een leidinggevende en ondergeschikte, of tussen een coach en cliënt. Het kan worden geactiveerd door situaties die herkenbaar zijn of door persoonlijke gelijkenissen. Onderstaand een aantal factoren waardoor je overdracht kunt herkennen bij jezelf:
- Intense reacties: als je merkt dat je sterke emoties ervaart, zoals woede, angst, of verliefdheid, in reactie op iemand anders zonder duidelijke aanleiding, kan dit wijzen op overdracht.
- Onredelijke verwachtingen: als je onrealistische verwachtingen hebt van anderen, gebaseerd op ervaringen uit het verleden, kan dit ook een teken van overdracht zijn. Bijvoorbeeld als je verwacht dat anderen dezelfde rol vervullen als mensen uit je verleden, zelfs als de situatie helemaal anders is.
- Sterke identificatie: wanneer je je sterk identificeert met iemand anders of je extreem aangetrokken voelt tot iemand zonder duidelijke reden, kan dit wijzen op overdracht. Dit kan vooral gebeuren als je eigenschappen of ervaringen van die persoon projecteert op mensen uit je verleden.
- Herhaling van patronen: als je merkt dat je steeds in vergelijkbare situaties belandt waarin vergelijkbare emoties en reacties naar boven komen, kan dit wijzen op onbewuste overdracht vanuit eerdere ervaringen.
Wat is de invloed van overdracht op je mentale welzijn?
Overdracht en tegenoverdracht kunnen een aanzienlijke invloed hebben op het mentale welzijn. Wanneer deze onbewuste processen niet worden herkend of behandeld, kunnen ze leiden tot verstoringen in relaties en emoties. Onopgeloste overdracht kan bijvoorbeeld leiden tot misverstanden, conflicten en emotionele stress in interacties met anderen. Dit kan resulteren in gevoelens van frustratie, verwarring en zelfs angst of depressie.
Merk je dat je last hebt van deze klachten? Bewustwording en begrip van overdracht en tegenoverdracht kunnen bijdragen het opbouwen of herstellen van gezonde relaties en het bevorderen van mentaal welzijn. Een psycholoog kan je hier goed bij helpen. Bekijk hier wat Psycholoog.nl voor jou kan betekenen of plan direct een gratis adviesgesprek bij ons in.
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht.
