Insomnia, of slapeloosheid, is meer dan alleen een paar nachten slecht slapen. Het is een complex probleem dat een belangrijke rol speelt in het ontstaan en voortduren van verschillende mentale stoornissen. Onderzoek toont aan dat insomnia niet alleen een symptoom is van psychische aandoeningen zoals depressie en angststoornissen, maar ook een onderliggende oorzaak kan zijn.
Insomnia
Insomnia (slapeloosheid) is een slaap-waakstoornis waarbij iemand veel moeite heeft met in- en doorslapen. Er is sprake van insomnia wanneer iemand vaak ontevreden is over de kwantiteit of de kwaliteit van de slaap. De persoon vindt zelf dat hij te weinig of niet goed slaapt. De persoon heeft minstens 3 nachten per week, 3 maanden lang, sprake van één van de volgende symptomen:
- Moeite met inslapen
- Moeite met doorslapen: vaak wakker worden ’s nachts of moeite met in slaap komen als de persoon tussentijds wakker wordt
- ’s Morgens vroeg wakker worden en niet meer verder kunnen slapen
Om te spreken van een slaapstoornis moet de persoon lijden onder zijn of haar klachten of er beperkingen door ervaren in het dagelijks leven. Gedurende de drie maanden dat de persoon hier last van heeft, hij diegene wel voldoende gelegenheid gehad tot slapen. Daarnaast zijn de klachten niet te verklaren door een andere slaapstoornis of door lichamelijke problemen, zoals ademhalingsmoeilijkheden. Ze zijn ook niet het gevolg van het gebruik van middelen, zoals drugs of geneesmiddelen.
Oorzaak en symptoom
Er blijkt een wederzijdse relatie te zijn tussen insomnia en verschillende psychische stoornissen. Insomnia kan bijvoorbeeld een voorloper zijn van depressieve periodes, maar depressie kan andersom ook juist leiden tot slaapproblemen. Deze vicieuze cirkel kan het moeilijk maken om te bepalen wat nu precies de oorzaak is en wat het gevolg. Bij de behandeling van mentale stoornissen wordt dan ook aangeraden om aandacht te besteden aan slaapproblemen, naast de eersterangs problematiek.
Wat ligt er dan precies ten grondslag aan de relatie tussen insomnia en mentale problemen? Je kan je vast wel voorstellen dat een slechte nachtrust niet zal zorgen voor een enorme positieve stemming gedurende de dag. Maar daarnaast blijken mensen met insomnia ook een andere soort slaap te hebben. Uit onderzoek blijkt dat mensen met insomnia 's nachts een verergering van negatieve emotionele stress ervaren, in tegenstelling tot mensen zonder insomnia die juist een vermindering van emotionele stress ervaren. De nachtrust van mensen met insomnia wordt gekenmerkt door een verhoogde hersenactiviteit in regio’s die betrokken zijn bij emotieverwerking, wat kan bijdragen aan het aanhouden van negatieve emoties. Gedurende een 'normale' nachtrust zijn deze regio's in de hersenen juist inactief, wat ervoor zal zorgen dat de lading van emoties afneemt. Mensen met insomnia worden dus wakker met zwaarder geladen emoties dan mensen zonder insomnia. Als dit persistent voorkomt gedurende een lange periode, kan dit leiden tot de ontwikkeling van mentale problematiek.
Daarnaast komt insomnia ook veel voor als symptoom van psychische klachten. Stemmingsproblematiek, angst en stress uitten zich onder andere vaak in slaapproblemen. Deze slaapproblemen houden dan vervolgens ook de psychische problemen in stand. Insomnia wordt tijdens de behandeling vaak gezien als symptoom, terwijl het ook een stoornis op zich kan zijn. Het behandelen van insomnia als symptoom in plaats van op zichzelf staand probleem, voorkomt volledig herstel.
Behandeling van insomnia en comorbide klachten
Insomnia in combinatie met andere stoornissen, zoals depressie, lijkt vaak aan te houden wanneer iemand behandeld is voor de eersterangs problematiek (e.g. depressie). Het aanhouden van insomnia vormt een groot risico voor het terugkerende van de problematiek waar iemand voor behandeld is. Het is daarom belangrijk om te kijken naar een behandelmethode die zowel insomnia als de eersterangs problemen aanpakt. Cognitieve gedragstherapie specifiek gericht op insomnia (CGT-i) blijkt even effectief te kunnen zijn als CGT-d dat gericht is op depressie. De therapie verbetert de symptomen van beide stoornissen tegelijkertijd, waar CGT-e alleen de depressieve problemen aanpakt. Dit suggereert dat het behandelen van slaapstoornissen een belangrijke rol kan spelen in het algehele herstelproces van psychische aandoeningen.
Voor meer informatie over hoe je jouw slaap en geestelijke gezondheid kunt verbeteren, kan je contact met ons opnemen. Onze psycholoog is gespecialiseerd in cognitieve gedragstherapie. Heb je behoefte aan een gesprek met een psycholoog? Plan een gratis adviesgesprek in of neem direct contact op met ons aanmeld- en adviesteam om de mogelijkheden te bespreken.
Meer blogs lezen? Klik dan hier.
Bronnen:
