Ken je dat gevoel als je in de spiegel kijkt en dat vreemde gevoel hebt dat je de persoon aan de andere kant niet kent? Hoor je jezelf praten maar voel je je een vreemde? Of voel je opeens geen binding meer met je omgeving of met jezelf? Dit wordt ook wel depersonalisatie en derealisatie genoemd. Wat is het precies en hoe ontstaat dit? Lees het hier!
Wat is het precies?
Tijdens een dissociatie worden bepaalde functies van de hersenen tijdelijk uitgeschakeld als beschermend mechanisme tijdens stressvolle gebeurtenissen. Bij depersonalisatie verandert de perceptie van de eigen identiteit van het lichaam. Bij derealisatie verandert de waarneming van de omgeving. Depersonalisatie en derealisatie treden afzonderlijk van elkaar of tegelijkertijd op. Zowel bij depersonalisatie als bij derealisatie is de ervaring dat het een alsof-karakter heeft.
- Depersonalisatie: Bij depersonalisatie ervaar je gevoelens van onbekendheid, onwerkelijkheid en vervreemding van je eigen geest en/of je lichaam. Het kan je een gevoel geven dat je niet bij jezelf hoort, omdat je een deel van het bewustzijn zoals gevoelens, waarnemingen, acties, gedachten op een andere manier ervaart. Dit kan leiden tot angstgevoelens.
- Derealisatie: Bij derealisatie ervaar je gevoelens van vervreemding over je omgeving en anderen. Tijdens derealisatie heb je het gevoel in een droom te zijn, of ervaar je de omgeving en mensen als nep en wazig. Net als depersonalisatie wordt derealisatie als onprettig ervaren, maar roept over het algemeen minder angstgevoelens op.
Oorzaken depersonalisatie/derealisatie
Depersonalisatie en derealisatie kennen verschillende oorzaken zoals:
- Alcohol en/of drugsgebruik
- Ernstig slaaptekort
- Lichamelijke ziekten
- Spanning of stress
Daarnaast kunnen psychische stoornissen of aandoeningen zoals, schizofrenie, depressie, PTSS of een paniekstoornis zorgen voor depersonalisatie/derealisatie.
Wanneer spreek je van een stoornis?
Ongeveer 2% van de mensen ontwikkelt een depersonalisatie-/derealisatiestoornis op een bepaald moment in hun leven. In het kader van de GGZ wordt depersonalisatie/derealisatie gediagnosticeerd wanneer je meerdere en langdurige periodes van deze ervaringen herkent, er veel onder lijdt en daardoor niet goed kan functioneren. Een psychiater of psycholoog kan dit vaststellen door vragen te stellen over de symptomen en ervaringen. De diagnose wordt niet gesteld als er een lichamelijke oorzaak is gevonden voor de ervaren gevoelens van onwerkelijkheid en vervreemding, zoals bijvoorbeeld als gevolg van drugsgebruik en epileptische aanval.
Behandeling
De behandeling van depersonalisatie en derealisatie hangt af van de oorzaak en verschilt ook per persoon. Wanneer bijvoorbeeld symptomen optreden als gevolg van middelengebruik, stress of langdurige vermoeidheid, bestaat de behandeling uit het verminderen en/of stoppen van middelen gebruik, meer rust nemen of beter slapen.
Bij depersonalisatie/derealisatiestoornis is vaak therapie bij een psycholoog of psychiater nodig om erachter te komen waar de klachten vandaan komen en om de ervaringen te verwerken. Er kunnen verschillende behandelmethodes worden toegepast:
- CGT: Dit is een gespreks- en gedragstherapie die helpt bij het beeld van jezelf en van de omgeving.
- EMDR: Dit is een vorm van traumatherapie die vaak wordt gebruikt bij mensen met PTSS
- NET: Dit is een vorm van therapie waarin traumatische gebeurtenissen worden herbeleefd.
Let op! Psycholoog.nl behandelt doorgaans geen klachten van depersonalisatie/derealisatie. Mocht je veel last hebben van depersonalisatie/derealisatie dan raden we het aan om dit te bespreken met je huisarts.
Ben je benieuwd naar de werkwijze van Psycholoog.nl, klik dan hier. Heb je last van stressklachten of heb je vragen over depersonalisatie of derealisatie? Neem direct contact met ons op of plan een adviesgesprek in.
Meer blogs lezen? Ga terug naar het overzicht
