Angst in het kort
- Er is een verschil tussen reële angst (vrees) bij gevaar, en irreële of ingebeelde angst, waarbij je meer een spanning ervaart.
- Angst gaat vaak samen met vermijding voor hetgeen waar je bang voor bent.
- Angst kan samen gaan met lichamelijk sensaties, paniek of andere psychische problemen.
- Cognitieve therapie en lichaamsgerichte therapie kunnen jou helpen om de angst te verminderen.
Wat is angst?
Angst (Engelse term: anxiety) is een emotionele reactie die je klaarmaakt voor dreigend gevaar. Het gevoel van bang zijn is een normale reactie van je lichaam. Zo kan je lichaam beter reageren op een (mogelijk) gevaarlijke situatie. Dit gevoel is functioneel en nodig om te overleven. Angst is dus een heel nuttige emotie.
Er is echter wel een verschil tussen reële angst (vrees) en ingebeelde angst. Als je op een randje van een berg staat te wankelen is de angst dat je valt reëel. Deze reële angst wordt ook wel vrees genoemd. Wanneer je bang bent dat je in je slaapkamer een leeuw tegenkomt, is dat niet-reëel en ingebeeld. Dit heet dan angst, omdat angst het anticiperen (vooruitkijken) is op een dreiging in de toekomst. Maar het verschil is soms best lastig te maken.
Vrees gaat gepaard met pieken. Bij het waarnemen van gevaar wordt het lichaam in opperste staat van paraatheid gebracht. Dit wil zeggen dat ons lichaam zich voorbereidt om te vechten of te vluchten.
Angst gaat meer gepaard met een gespannen gevoel. Je stelt je in op mogelijk gevaar in de toekomst. Dit kan door heel voorzichtig te zijn of bepaalde situaties te vermijden. Het bange gevoel treedt al op voor de gevreesde situatie zich voordoet. Je kijkt vooruit en voorziet ernstige dreigingen en negatieve gevolgen. Door situaties of dingen te vermijden wordt de angst in stand gehouden en wordt het zelfs bevestigd. Vermijden geeft vaak namelijk een gevoel van opluchting en dat wekt de indruk dat er daadwerkelijk iets was om bang voor te zijn. Door vermijding heb je ook niet de kans om ervaringen op te doen die jouw angst tegenspreken.
Angst kan ook samengaan met allerlei lichamelijke symptomen, zoals beven, hyperventileren, zweten, hartkloppingen, buikpijn en misselijkheid. Tijdens een paniekaanval worden deze symptomen even heel heftig. De angst bereikt een hoogtepunt en kan samengaan met de gedachte dat er iets heel ergs zal gebeuren, zoals het krijgen van een hartaanval.
Angst gaat vaak samen met andere psychische klachten, zoals depressiviteit, een laag zelfbeeld of slaapproblemen. In dit geval is het verstandig om met een therapeut te onderzoeken waar de kern van jouw klachten zit.
Wat zijn oorzaken van angst?
Zoals met de meeste mentale klachten is de oorzaak van angstgevoelens niet eenduidig. Er kan sprake zijn van een nare ervaring in het verleden waardoor de angst ontstaat dat een soortgelijke ervaring zich opnieuw voordoet. Angst kan zich in allerlei gebieden van je leven uiten: sociaal, werk of studie, intieme relaties, je dagelijkse bezigheden, etc.
Niet iedereen is even gevoelig voor (aanhoudende) angstgevoelens. Hierin spelen karakterverschillen een rol, maar ook vroege hechting lijkt van belang te zijn. Kinderen die in hun eerste jaren niet of onvoldoende ervaren dat de wereld veilig is en dat er naar hun emoties wordt geluisterd, kunnen als kind en op latere leeftijd last krijgen van angsten. Bij de een uit zich dit bijvoorbeeld meer in de zorg dat er steeds dingen mis zullen gaan, bij de ander zal de angst zich vooral uiten in de relaties met anderen; denk bijvoorbeeld aan verlatingsangst.
Wanneer hulp zoeken?
Wanneer de angst zo groot is dat het niet meer bij de situatie past en je er erg onder lijdt of het je sterk belemmert in je dagelijks leven, kan het verstandig zijn om hierover eens in gesprek te gaan met een psycholoog. Samen met de therapeut kun je gaan onderzoeken waar je angsten precies over gaan, waar ze vandaan komen en of je overtuigingen wel kloppen. Op deze manier kun je je angst overwinnen.
Afhankelijk van wie jij bent en wat jouw behoeften zijn, kunnen verschillende behandelingen worden ingezet om jou te helpen met de angst om te gaan. Met exposure word je bijvoorbeeld bewust blootgesteld aan je angst door oefeningen, of dat nou een voorwerp, een situatie of de angst zelf is. Je leert dan dat hetgeen waar je bang voor bent niet uitkomt en er eigenlijk geen reden is om zo angstig te zijn. Met cognitieve therapie leer je jouw gedachten en overtuigingen die samenhangen met de angst kritisch te bekijken en te bevragen. Met lichaamsgerichte oefeningen kun je leren je angst toe te laten en te verdragen.
Komen jouw angstklachten door een onderliggend trauma? Dan heeft EMDR of imaginaire exposure waarschijnlijk meer effect.
Wat is een angststoornis?
Psycholoog.nl biedt onverzekerde zorg en werkt niet met stoornissen. We luisteren naar jouw verhaal en leveren daar maatwerk bij. Een label als 'stoornis' vinden we daar niet helpend bij. Lees meer over onze visie op zorg.
Wanneer jij verzekerde zorg krijgt (zorg die valt onder de basisverzekering) is een van de voorwaarden dat er een DSM-stoornis wordt vastgesteld. De DSM-5 is het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen. In de DSM-5 zijn meerdere classificaties opgenomen die met angst te maken hebben. Onderaan de pagina vind je de verschillende classificaties.
